ضد یخ یکی از مهمترین موادی است که در سیستم خنک کننده خودروها استفاده می شود. این مایع وظیفه دارد از یخ زدگی و جوش آوردن موتور جلوگیری کند. اما استفاده نادرست از آن، به خصوص ریختن بیش از حد، می تواند عوارض جدی برای خودرو و حتی سلامت انسان داشته باشد. در این مقاله به بررسی عوارض زیاد ریختن ضد یخ می پردازیم و نکات مهم در مورد استفاده صحیح از آن را توضیح می دهیم.
آنچه خواهید خواند:
ضد یخ چیست؟
ضد یخ مایعی است که برای جلوگیری از یخ زدگی و افزایش نقطه جوش آب استفاده می‌شود. با افزودن ضد یخ به رادیاتور خودرو، دمایی که خودرو می‌تواند بدون جوش آوردن در آن حرکت کند، افزایش می‌یابد. ضد یخ یک افزودنی بر پایه الکل است که معمولا در رنگ‌های سبز، قرمز، آبی یا نارنجی دیده می‌شود و از اتیلن گلیکول ساخته شده است. در مورد عوارض زیاد ریختن ضد یخ هم باید گفت که مقدار مناسب این ماده برای خودروها متفاوت است و باید با توجه به دفترچه راهنمای خودرو و یا نظر مکانیک به اندازه کافی از این ماده در رادیاتور خودرو استفاده کرد.
وظایف ضد یخ خودرو
وظایف ضد یخ خودرو بسیار مهم و متنوع است. یکی از وظایف اصلی آن جلوگیری از یخ‌زدگی در فصول سرد است. با توجه به فلزی بودن قطعات خودرو، یخ‌زدگی آب می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی شود. ضد یخ با پایین آوردن نقطه انجماد آب، از این امر جلوگیری می‌کند. در واقع، یخ زدن سیستم خنک کننده باعث انبساط مایع ضد یخ شده و در نتیجه افزایش حجم آن موجب ترک برداشتن دیواره بلوک سیلندر و ترکیدن رادیاتور می‌شود. تقریبا تمامی رانندگان بر اهمیت استفاده از ضد یخ در زمستان واقف هستند، اما افراد کمتری از عملکرد آن در فصول گرم آگاهی دارند.
استفاده از ضد یخ در فصل تابستان منجر به افزایش نقطه جوش آب شده و مانع از جوش آوردن خودرو خواهد شد. به عنوان مثال دمای شهر تهران در تابستان گاهی به ۴۰ درجه سانتی‌گراد نیز می‌رسد؛ بنابراین وجود مایعی که بتواند گرمای موتور را در این شرایط کاهش دهد ضروری است. یکی از مواردی که باعث افزایش حرارت موتور و جوش آوردن خودرو می‌شود، عدم رسیدن مایع خنک‌کننده به برخی از قسمت‌ها و منافذ است که منجر به افزایش دما و در نتیجه جوش آوردن موتور خواهد شد.
ضد یخ با کم کردن رسوبات در داخل رادیاتور، تا حدودی زیادی این مشکل را رفع می‌کند. خوردگی و اکسید شدن قطعات فلزی موتور، یکی از مشکلاتی است که می‌تواند هزینه‌های بسیاری را بر مالکین خودرو تحمیل کند. جلوگیری از خوردگی قطعات فلزی، یکی از مهمترین وظایف ضد یخ است که افراد کمی از این نکته آگاه هستند.
نسبت ضد یخ ماشین و آب موتور
نسبت ضد یخ ماشین و آب موتور از موارد حیاتی در استفاده از این ماده است. میزان مناسب ضد یخ و آب برای هر خودرویی متفاوت است و این مقادیر توسط سازنده خودرو اعلام می‌شود که در اکثر خودروها ۵۰:۵۰ یا ۴۰:۶۰ است. اگر میزان ضد یخ ماشین بیش از حد لازم باشد، علاوه‌بر مختل شدن عملکرد ضد یخ، منجر به افزایش استهلاک قطعات خودرو نیز خواهد شد.
از سوی دیگر چنانچه میزان ضد یخ کمتر از مقدار لازم باشد، دیگر خنک کنندگی لازم را نمی‌توان از آن انتظار داشت و همچنین خوردگی قطعات نیز افزایش می‌یابد. در صورت عدم دسترسی به مقادیر اعلام شده توسط سازنده، نیمی از مایع داخل رادیاتور آب و نیمی دیگر ضد یخ ماشین بریزید.
عوارض زیاد ریختن ضد یخ چیست؟
استفاده بیش از حد از ضد یخ در سیستم خنک کننده خودرو می تواند مشکلات جدی ایجاد کند. در ادامه به برخی از مهمترین عوارض زیاد ریختن ضد یخ اشاره می کنیم.
- کاهش عملکرد سیستم خنک کننده: ضد یخ باید با نسبت مشخصی با آب ترکیب شود. مقدار بیش از حد آن باعث کاهش توانایی انتقال گرما شده و منجر به افزایش دمای موتور می شود.
- آسیب به قطعات داخلی موتور: یکی از عوارض زیاد ریختن ضد یخ در این است، مواد شیمیایی موجود در ضد یخ در صورت استفاده بیش از حد، می توانند موجب خوردگی قطعاتی مانند رادیاتور و واتر پمپ شوند و هزینه های تعمیراتی بالایی به همراه داشته باشند.
- نشتی و خرابی رادیاتور: یکی دیگر از عوارض زیاد ریختن ضد یخ، غلظت بالای ضد یخ ممکن است فشار زیادی به رادیاتور وارد کند و باعث نشتی یا ترک خوردگی آن شود که در نتیجه، عملکرد سیستم خنک کننده مختل می گردد.
- کاهش خاصیت ضد یخ: استفاده بیش از حد از ضد یخ می تواند باعث کاهش کارایی آن شود. این ماده باید به میزان مناسب با آب ترکیب شود تا خاصیت ضد یخ زدگی و ضد جوش آوری خود را حفظ کند.
- تأثیرات زیست محیطی و سلامتی: نشتی ضد یخ حاوی اتیلن گلیکول می تواند موجب آلودگی محیط زیست شود. همچنین، استنشاق بخارات آن در مقادیر زیاد برای سلامتی مضر است.
- افزایش هزینه های نگهداری و تعمیر: عوارض زیاد ریختن ضد یخ می تواند باعث خرابی قطعاتی مانند ترموستات و واتر پمپ و سایر لوازم یدکی سراتو شود و هزینه های زیادی برای تعمیر و تعویض آن ها به همراه داشته باشد.
- ایجاد لجن و رسوبات در سیستم خنک کننده: عوارض زیاد ریختن ضد یخ ممکن است با مواد دیگر ترکیب شده و موجب ایجاد رسوبات در سیستم شود که باعث انسداد مسیرهای خنک کننده و داغ شدن موتور می گردد.
نکات مهم در مورد ضد یخ خودرو
نکات مهم در مورد ضد یخ خودرو بسیار حائز اهمیت هستند. آب مورد استفاده در ترکیب با ضد یخ باید دارای سختی بسیار پایینی باشد و به اصطلاح دی‌یونیزه باشد. توصیه می‌شود که از ضد یخ به تنهایی در رادیاتور خودرو استفاده نکنید؛ زیرا مایع ضد یخ قابلیت چندانی در برابر انجماد یا پخش کردن گرما در سیستم خنک کننده ندارد.در حالت کلی رنگ ضد یخ هیچ ارتباطی با کیفیت آن ندارد و از روی رنگ آن نمی‌توان هیچ قضاوتی نسبت به کیفیت این مایع داشت. همچنین، ضد یخ‌های سازنده‌های مختلف را با هم مخلوط نکنید، حتی در صورتی که از رنگ یکسان برخوردار باشند. این کار ممکن است به سیستم خنک کننده خودرو آسیب برساند.
ضد یخ خوب باید در برابر حریق مقاوم باشد و به راحتی آتش نگیرد. بوی نامطبوع ضد یخ می‌تواند نشانه خرابی آن باشد. رقیق‌سازی ضد یخ نیز باید بر اساس دستورالعمل سازنده صورت گیرد. چنانچه در رادیاتور کف وجود داشته باشد، ابتدا باید رادیاتور را تخلیه کرده و پس از آن کلیه قطعات و لوله‌های رابط را چک کنید؛ چراکه ضد یخ کف تولید نمی‌کند. استاندارد GS1 یکی از معتبرترین استانداردهای جهانی در حوزه تولید ضد یخ به حساب می‌آید و سازندگانی که دارای این استاندارد و گواهی باشند تا حدود زیادی می‌توان به کیفیت محصولات آن‌ها اطمینان داشت.
سخن پایانی زیاد ریختن ضد یخ
عوارض زیاد ریختن ضد یخ می تواند مشکلات جدی برای خودرو ایجاد کند. از کاهش عملکرد سیستم خنک کننده گرفته تا آسیب به قطعات موتور و افزایش هزینه های تعمیر، همگی از پیامدهای این کار هستند. علاوه بر این، تأثیرات زیست محیطی و سلامتی ناشی از نشتی ضد یخ نیز نباید نادیده گرفته شود. بنابراین، همیشه باید میزان مناسبی از ضد یخ را در خودرو استفاده کرد و از ترکیب صحیح آن با آب اطمینان حاصل نمود تا عملکرد بهینه سیستم خنک کننده حفظ شود.
سوالات متداول در مورد زیاد ریختن ضد یخ
- آیا ضد یخ زیاد می تواند عملکرد آن را کاهش دهد؟ بله، ضد یخ باید به درستی با آب ترکیب شود تا خاصیت ضد یخ زدگی و ضد جوش آوری خود را حفظ کند. مقدار زیاد آن ممکن است عملکرد سیستم را تضعیف کند.
- آیا استنشاق بخارات ضد یخ خطرناک است؟ بله، بخارات ضد یخ حاوی مواد شیمیایی مانند اتیلن گلیکول هستند که می توانند برای سلامت انسان مضر باشند و در مقادیر زیاد باعث مشکلات تنفسی و مسمومیت شوند.
- چگونه می توان از عوارض زیاد ریختن ضد یخ جلوگیری کرد؟ برای جلوگیری از این مشکلات، باید میزان ضد یخ را مطابق دستورالعمل سازنده خودرو تنظیم کرد، از ترکیب استاندارد (۵۰ به ۵۰) استفاده نمود و سیستم خنک کننده را به صورت دوره ای بررسی کرد.